Thuật ngữ là gì? Thuật ngữ có tác dụng gì? Tại sao lại cần dùng thuật ngữ trong nhiều lĩnh vực khoa học và đời sống? Nếu bạn đang quan tâm tới ý nghĩa của cụm từ thuật ngữ là gì, theo dõi ngay bài viết sau đây của chúng tôi để biết thêm chi tiết bạn nhé.
Thuật ngữ là gì?
Định nghĩa thuật ngữ là gì đã được nêu ngắn gọn trong sách giáo khoa ngữ văn lớp 9 như sau: Thuật ngữ là những từ ngữ dùng để biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ.
Thuật ngữ là gì? Khi bàn về thuật ngữ là gì người ta thường hiểu nôm na thuật ngữ là những từ ngữ chuyên ngành, là từ ngữ được dùng riêng cho một lĩnh vực khoa học, công nghệ nhất định.
Như vậy những thuật ngữ thường xuất hiện trong các văn bản, sách bảo khoa học học các lĩnh vực chuyên ngành thay vì xuất hiện trong những cuộc nói chuyện hằng ngày. Đó cũng là lý do chúng ta ít sử dụng thuật ngữ trong giao tiếp hằng ngày.
Tìm hiểu khái niệm thuật ngữ
Thuật ngữ là những từ hay cụm từ chỉ một số cá nhân hoặc tổ chức có kiến thức chuyên môn mới am hiểu được. Do vậy thuật ngữ không phải là những từ ngữ đại trà. Ví dụ như những thuật ngữ chuyên ngành y khoa thì những người am hiểu chúng chính là các bác sĩ, y tá, dược sĩ, những người nghiên cứu y học; các lập trình viên, kỹ sư công nghệ, những người am hiểu công nghệ thông tin sẽ biết đến các thuật ngữ liên quan đến máy tính.
Trên thực tế có rất nhiều các thuật ngữ chuyên ngành mà chúng ta không thể biết hết. Thuật ngữ được đặt ra với mục đích là để những người nghiên cứu, học tập và làm việc trong lĩnh vực đó dễ nhớ, dễ thuộc, rút ngắn câu từ dễ dàng ghi chép và trao đổi.
Ví dụ như hiện tượng cây xanh hấp thụ khí CO2 đồng thời nhả ra khí O2 được gọi là hiện tượng quang hợp. Như vậy thuật ngữ quang hợp là thuật ngữ trong sinh học giúp người ta có thể gọi tên hoạt động của cây xanh một cách ngắn gọn, đơn giản
Từ ví dụ đưa ra chúng ta có thể thấy rằng thuật ngữ là bộ phận từ vựng để dùng để thể hiện những khái niệm cụ thể của hệ thống khái niệm trong một ngành khoa học nào đó.
Bạn có thể hiểu một cách đơn giản thuật ngữ là từ để chỉ khái niệm chuyên ngành trong lĩnh vực chẳng hạn như tin học, toán học, vật lý, hóa học, công nghệ thông tin, âm nhạc, sinh học, y học,… Các thuật ngữ thường chủ yếu được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ để thể hiện tính chuyên nghiệp.
>>Xem thêm: Thuyết trình là gì? Các kỹ năng cần có khi thuyết trình
Ví dụ về thuật ngữ
Để có thể hiểu hơn về định nghĩa thuật ngữ là gì, một số ví dụ cụ thể sau đây sẽ phần nào giúp bạn hiểu được ý nghĩa của thuật ngữ là gì:
– Trong lĩnh vực tin học người ta có thuật ngữ Phần mềm hệ thống. Thuật ngữ này dùng để chỉ các chương trình có nhiệm vụ quản lý tài nguyên máy tính và các phần cứng được kết nối với máy tính. Phần mềm hệ thống cho phép người dùng và các phần mềm ứng dụng có thể tương tác với phần cứng.
– Một thuật ngữ trong tin học là ICMP. ICMP là viết tắt của cụm từ tiếng Anh Internet Control Message Protocol. Thuật ngữ này là một từ chuyên ngành tin học, là giao thức xử lý các thông báo trạng thái cho IP. Thuật ngữ ICMP được dùng để thông báo các lỗi xảy ra trong quá trình truyền đi của các gói dữ liệu trên mạng.
Đặc điểm của thuật ngữ là gì?
Thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm duy nhất trong mỗi lĩnh vực
Về nguyên tắc, mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm và ngược lại, một khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ duy nhất. Thuật ngữ được đặt ra dựa trên đặc điểm, tính chất cũng như các tính năng, nhiệm vụ của khái niệm niệm đó.
Do vậy mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một và chỉ một khái niệm chuyên ngành. Tuy nhiên vẫn có thể có khả năng cách viết của thuật ngữ chuyên ngành này trùng với thuật ngữ của chuyên ngành khác (đối với các chữ cái viết tắt), nhưng ý nghĩa hoàn toàn khác nhau.
Các thuật ngữ không có tính hình tượng, có nghĩa là chúng ta không thể nhìn, đọc các thuật ngữ lên để hình dung ra ý nghĩa của chúng. Những nội dung biểu thị trong thuật ngữ là đặc trưng giải thích của thuật ngữ đó.
Thuật ngữ có khả năng cung cấp một lượng tri thức nhất định cho chúng ta. Khi hiểu về một thuật ngữ cũng đồng nghĩa với việc chúng ta hiểu về bản chất của sự việc, sự vật mà thuật ngữ đó biểu thị. Ví dụ như thuật ngữ Hô hấp trong sinh học. Khi nói “cây xanh đang thực hiện quá trình hô hấp” chúng ta ngay lập tức sẽ tư duy được hô hấp chính là quá trình cây xanh hấp thụ khí O2 trong không khí và đồng thời thải ra khí CO2. Như vậy đây là quá trình ngược với quá trình quang hợp.
Các thuật ngữ không có tính biểu cảm. Thuật ngữ nhằm đưa ra giải thích chứ không mang tính bộc lộ cảm xúc qua thuật ngữ. Thuật ngữ chứa những thông tin dữ liệu mang tính thông báo, giải trình. Do đó chúng không có những cảm xúc vui buồn hay những đánh giá, ý kiến chủ quan trong đó.
Thuật ngữ không có tính biểu thị cảm xúc
Bên cạnh đó, các thuật ngữ không bị thay đổi ở các ngôn ngữ khác nhau. Điều này có nghĩa là thuật ngữ mang tính quốc tế và biểu thị chung cho toàn cầu. Như vậy các thuật ngữ tiếng Anh thông thường khi nhắc đến người ta sẽ giữ nguyên từ gốc để không làm mất nghĩa của từ. Đặc biệt là những thuật ngữ được viết tắt, người ta sẽ giữ nguyên cụm từ tiếng Anh để thuật ngữ có thể biểu thị đúng ý nghĩa của nó.
Cách sử dụng thuật ngữ
Khi đã tìm hiểu thuật ngữ là gì cũng như đặc điểm của thuật ngữ thì chúng ta cần sử dụng thuật ngữ sao cho đúng cách và đúng hoàn cảnh. Bởi như đã nói, thuật ngữ là từ ngữ thuộc chuyên ngành nên không phải ai cũng biết và hiểu ý nghĩa của chúng.
Vì vậy, muốn thống nhất việc dùng và hiểu thuật ngữ sao cho chính xác thì phải có định nghĩa hoặc giải thích thuật ngữ trong lĩnh vực khoa học công nghệ tương ứng. Đồng thời phải có lưu ý đến văn cảnh sử dụng thích hợp.
Cách sử dụng thuật ngữ
Trong văn bản bên ngoài lĩnh vực, nếu việc dùng một thuật ngữ có khả năng gây nhầm lẫn (vì thuật ngữ có nghĩa khác trong lĩnh vực khác) thì phải ghi chú thích rõ ràng, đánh dấu bằng việc viết in nghiêng hoặc viết khác màu để người đọc dễ nhận biết.
Thuật ngữ ít khi sử dụng trong giao tiếp vì đôi khi người đối diện không am hiểu lĩnh vực hoặc hiểu nhầm sang nghĩa khác, khiến thông tin truyền đạt và tiếp nhận lệch nhau. Thuật ngữ phải có tính trung lập, tuyệt đối không được biểu hiện những sắc thái xúc cảm gây mâu thuẫn về sắc tộc, tôn giáo, giới tính, tuổi tác, chính trị, giai cấp, địa vị.
Trên đây là chia sẻ của chúng tôi về những vấn đề liên quan tới thuật ngữ. Bài viết đã giúp bạn hiểu định nghĩa thuật ngữ là gì, thuật ngữ có đặc điểm như thế nào và sử dụng thuật ngữ sao cho hợp lý. Hy vọng thông tin hữu ích trong bài phần nào đã giúp bạn hiểu hơn về ý nghĩa và cách dùng các thuật ngữ.
